Number
stringlengths 5
8
| Sanskrit
stringlengths 25
771
| Transliteration
stringlengths 29
863
|
|---|---|---|
1.13.6
|
मुमुचुः प्रेमबाष्पौघं विरहौत्कण्ठ्य कातराः ।राजा तमर्हयां चक्रे कृतासन परिग्रहम् ॥ ६ ॥
|
mumucuḥ premabāṣpaughaṃ virahautkaṇṭhya kātarāḥ|rājā tamarhayāṃ cakre kṛtāsana parigraham|| 6 ||
|
1.13.7
|
तं भुक्तवन्तं विश्रान्तं आसीनं सुखमासने ।प्रश्रयावनतो राजा प्राह तेषां च श्रृण्वताम् ॥ ७ ॥
|
taṃ bhuktavantaṃ viśrāntaṃ āsīnaṃ sukhamāsane|praśrayāvanato rājā prāha teṣāṃ ca śrṛṇvatām|| 7 ||
|
1.13.8
|
युधिष्ठिर उवाच ।अपि स्मरथ नो युष्मत् पक्षच्छायासमेधितान् ।विपद्गणाद् विषाग्न्यादेः मोचिता यत्समातृकाः ॥ ८ ॥
|
yudhiṣṭhira uvāca|api smaratha no yuṣmat pakṣacchāyāsamedhitān|vipadgaṇād viṣāgnyādeḥ mocitā yatsamātṛkāḥ|| 8 ||
|
1.13.9
|
कया वृत्त्या वर्तितं वः चरद्भिः क्षितिमण्डलम् ।तीर्थानि क्षेत्रमुख्यानि सेवितानीह भूतले ॥ ९ ॥
|
kayā vṛttyā vartitaṃ vaḥ caradbhiḥ kṣitimaṇḍalam|tīrthāni kṣetramukhyāni sevitānīha bhūtale|| 9 ||
|
1.13.10
|
भवद्विधा भागवताः तीर्थभूताः स्वयं विभो ।तीर्थीकुर्वन्ति तीर्थानि स्वान्तःस्थेन गदाभृता ॥ १० ॥
|
bhavadvidhā bhāgavatāḥ tīrthabhūtāḥ svayaṃ vibho|tīrthīkurvanti tīrthāni svāntaḥsthena gadābhṛtā|| 10 ||
|
1.13.11
|
अपि नः सुहृदस्तात बान्धवाः कृष्णदेवताः ।दृष्टाः श्रुता वा यदवः स्वपुर्यां सुखमासते ॥ ११ ॥
|
api naḥ suhṛdastāta bāndhavāḥ kṛṣṇadevatāḥ|dṛṣṭāḥ śrutā vā yadavaḥ svapuryāṃ sukhamāsate|| 11 ||
|
1.13.12
|
इत्युक्तो धर्मराजेन सर्वं तत् समवर्णयत् ।यथानुभूतं क्रमशो विना यदुकुलक्षयम् ॥ १२ ॥
|
ityukto dharmarājena sarvaṃ tat samavarṇayat|yathānubhūtaṃ kramaśo vinā yadukulakṣayam|| 12 ||
|
1.13.13
|
नन्वप्रियं दुर्विषहं नृणां स्वयमुपस्थितम् ।नावेदयत् सकरुणो दुःखितान् द्रष्टुमक्षमः ॥ १३ ॥
|
nanvapriyaṃ durviṣahaṃ nṛṇāṃ svayamupasthitam|nāvedayat sakaruṇo duḥkhitān draṣṭumakṣamaḥ|| 13 ||
|
1.13.14
|
कञ्चित् कालमथ अवात्सीत् सत्कृतो देववत्सुखम् ।भ्रातुर्ज्येष्ठस्य श्रेयस्कृत् सर्वेषां सुखमावहन् ॥ १४ ॥
|
kañcit kālamatha avātsīt satkṛto devavatsukham|bhrāturjyeṣṭhasya śreyaskṛt sarveṣāṃ sukhamāvahan|| 14 ||
|
1.13.15
|
अबिभ्रदर्यमा दण्डं यथावत् अघकारिषु ।यावद् दधार शूद्रत्वं शापात् वर्षशतं यमः ॥ १५ ॥
|
abibhradaryamā daṇḍaṃ yathāvat aghakāriṣu|yāvad dadhāra śūdratvaṃ śāpāt varṣaśataṃ yamaḥ|| 15 ||
|
1.13.16
|
युधिष्ठिरो लब्धराज्यो दृष्ट्वा पौत्रं कुलन्धरम् ।भ्रातृभिर्लोकपालाभैः मुमुदे परया श्रिया ॥ १६ ॥
|
yudhiṣṭhiro labdharājyo dṛṣṭvā pautraṃ kulandharam|bhrātṛbhirlokapālābhaiḥ mumude parayā śriyā|| 16 ||
|
1.13.17
|
एवं गृहेषु सक्तानां प्रमत्तानां तदीहया ।अत्यक्रामत् अविज्ञातः कालः परमदुस्तरः ॥ १७ ॥
|
evaṃ gṛheṣu saktānāṃ pramattānāṃ tadīhayā|atyakrāmat avijñātaḥ kālaḥ paramadustaraḥ|| 17 ||
|
1.13.18
|
विदुरस्तत् अभिप्रेत्य धृतराष्ट्रं अभाषत ।राजन् निर्गम्यतां शीघ्रं पश्येदं भयमागतम् ॥ १८ ॥
|
vidurastat abhipretya dhṛtarāṣṭraṃ abhāṣata|rājan nirgamyatāṃ śīghraṃ paśyedaṃ bhayamāgatam|| 18 ||
|
1.13.19
|
प्रतिक्रिया न यस्येह कुतश्चित् कर्हिचित् प्रभो ।स एष भगवान् कालः सर्वेषां नः समागतः ॥ १९ ॥
|
pratikriyā na yasyeha kutaścit karhicit prabho|sa eṣa bhagavān kālaḥ sarveṣāṃ naḥ samāgataḥ|| 19 ||
|
1.13.20
|
येन चैवाभिपन्नोऽयं प्राणैः प्रियतमैरपि ।जनः सद्यो वियुज्येत किमुतान्यैः धनादिभिः ॥ २० ॥
|
yena caivābhipanno'yaṃ prāṇaiḥ priyatamairapi|janaḥ sadyo viyujyeta kimutānyaiḥ dhanādibhiḥ|| 20 ||
|
1.13.21
|
पितृभ्रातृसुहृत्पुत्रा हतास्ते विगतं वयः ।आत्मा च जरया ग्रस्तः परगेहमुपाससे ॥ २१ ॥
|
pitṛbhrātṛsuhṛtputrā hatāste vigataṃ vayaḥ|ātmā ca jarayā grastaḥ paragehamupāsase|| 21 ||
|
1.13.22
|
अहो महीयसी जन्तोः जीविताशा यया भवान् ।भीमापवर्जितं पिण्डं आदत्ते गृहपालवत् ॥ २२ ॥
|
aho mahīyasī jantoḥ jīvitāśā yayā bhavān|bhīmāpavarjitaṃ piṇḍaṃ ādatte gṛhapālavat|| 22 ||
|
1.13.23
|
अग्निर्निसृष्टो दत्तश्च गरो दाराश्च दूषिताः ।हृतं क्षेत्रं धनं येषां तद्दत्तैरसुभिः कियत् ॥ २३ ॥
|
agnirnisṛṣṭo dattaśca garo dārāśca dūṣitāḥ|hṛtaṃ kṣetraṃ dhanaṃ yeṣāṃ taddattairasubhiḥ kiyat|| 23 ||
|
1.13.24
|
तस्यापि तव देहोऽयं कृपणस्य जिजीविषोः ।परैत्यनिच्छतो जीर्णो जरया वाससी इव ॥ २४ ॥
|
tasyāpi tava deho'yaṃ kṛpaṇasya jijīviṣoḥ|paraityanicchato jīrṇo jarayā vāsasī iva|| 24 ||
|
1.13.25
|
गतस्वार्थमिमं देहं विरक्तो मुक्तबन्धनः ।अविज्ञातगतिः जह्यात् स वै धीर उदाहृतः ॥ २५ ॥
|
gatasvārthamimaṃ dehaṃ virakto muktabandhanaḥ|avijñātagatiḥ jahyāt sa vai dhīra udāhṛtaḥ|| 25 ||
|
1.13.26
|
यः स्वकात्परतो वेह जातनिर्वेद आत्मवान् ।हृदि कृत्वा हरिं गेहात् प्रव्रजेत् स नरोत्तमः ॥ २६ ॥
|
yaḥ svakātparato veha jātanirveda ātmavān|hṛdi kṛtvā hariṃ gehāt pravrajet sa narottamaḥ|| 26 ||
|
1.13.27
|
अथोदीचीं दिशं यातु स्वैरज्ञात गतिर्भवान् ।इतोऽर्वाक् प्रायशः कालः पुंसां गुणविकर्षणः ॥ २७ ॥
|
athodīcīṃ diśaṃ yātu svairajñāta gatirbhavān|ito'rvāk prāyaśaḥ kālaḥ puṃsāṃ guṇavikarṣaṇaḥ|| 27 ||
|
1.13.28
|
एवं राजा विदुरेणानुजेन ।प्रज्ञाचक्षुर्बोधित आजमीढः ।छित्त्वा स्वेषु स्नेहपाशान्द्रढिम्नो ।निश्चक्राम भ्रातृसन्दर्शिताध्वा ॥ २८ ॥
|
evaṃ rājā vidureṇānujena|prajñācakṣurbodhita ājamīḍhaḥ|chittvā sveṣu snehapāśāndraḍhimno|niścakrāma bhrātṛsandarśitādhvā|| 28 ||
|
1.13.29
|
पतिं प्रयान्तं सुबलस्य पुत्री ।पतिव्रता चानुजगाम साध्वी ।हिमालयं न्यस्तदण्डप्रहर्षं ।मनस्विनामिव सत्सम्प्रहारः ॥ २९ ॥
|
patiṃ prayāntaṃ subalasya putrī|pativratā cānujagāma sādhvī|himālayaṃ nyastadaṇḍapraharṣaṃ|manasvināmiva satsamprahāraḥ|| 29 ||
|
1.13.30
|
अजातशत्रुः कृतमैत्रो हुताग्निः ।विप्रान् नत्वा तिलगोभूमिरुक्मैः ।गृहं प्रविष्टो गुरुवन्दनाय ।न चापश्यत् पितरौ सौबलीं च ॥ ३० ॥
|
ajātaśatruḥ kṛtamaitro hutāgniḥ|viprān natvā tilagobhūmirukmaiḥ|gṛhaṃ praviṣṭo guruvandanāya|na cāpaśyat pitarau saubalīṃ ca|| 30 ||
|
1.13.31
|
तत्र सञ्जयमासीनं पप्रच्छोद्विग्नमानसः ।गावल्गणे क्व नस्तातो वृद्धो हीनश्च नेत्रयोः ॥ ३१ ॥
|
tatra sañjayamāsīnaṃ papracchodvignamānasaḥ|gāvalgaṇe kva nastāto vṛddho hīnaśca netrayoḥ|| 31 ||
|
1.13.32
|
अम्बा च हतपुत्राऽर्ता पितृव्यः क्व गतः सुहृत् ।अपि मय्यकृतप्रज्ञे हतबन्धुः स भार्यया ।आशंसमानः शमलं गङ्गायां दुःखितोऽपतत् ॥ ३२ ॥
|
ambā ca hataputrā'rtā pitṛvyaḥ kva gataḥ suhṛt|api mayyakṛtaprajñe hatabandhuḥ sa bhāryayā|āśaṃsamānaḥ śamalaṃ gaṅgāyāṃ duḥkhito'patat|| 32 ||
|
1.13.33
|
पितर्युपरते पाण्डौ सर्वान्नः सुहृदः शिशून् ।अरक्षतां व्यसनतः पितृव्यौ क्व गतावितः ॥ ३३ ॥
|
pitaryuparate pāṇḍau sarvānnaḥ suhṛdaḥ śiśūn|arakṣatāṃ vyasanataḥ pitṛvyau kva gatāvitaḥ|| 33 ||
|
1.13.34
|
सूत उवाच ।कृपया स्नेहवैक्लव्यात् सूतो विरहकर्शितः ।आत्मेश्वरमचक्षाणो न प्रत्याहातिपीडितः ॥ ३४ ॥
|
sūta uvāca|kṛpayā snehavaiklavyāt sūto virahakarśitaḥ|ātmeśvaramacakṣāṇo na pratyāhātipīḍitaḥ|| 34 ||
|
1.13.35
|
विमृज्याश्रूणि पाणिभ्यां विष्टभ्यात्मानमात्मना ।अजातशत्रुं प्रत्यूचे प्रभोः पादावनुस्मरन् ॥ ३५ ॥
|
vimṛjyāśrūṇi pāṇibhyāṃ viṣṭabhyātmānamātmanā|ajātaśatruṃ pratyūce prabhoḥ pādāvanusmaran|| 35 ||
|
1.13.37
|
सञ्जय उवाच ।नाहं वेद व्यवसितं पित्रोर्वः कुलनन्दन ।गान्धार्या वा महाबाहो मुषितोऽस्मि महात्मभिः ॥ ३७ ॥
|
sañjaya uvāca|nāhaṃ veda vyavasitaṃ pitrorvaḥ kulanandana|gāndhāryā vā mahābāho muṣito'smi mahātmabhiḥ|| 37 ||
|
1.13.38
|
अथाजगाम भगवान् नारदः सहतुम्बुरुः ।प्रत्युत्थायाभिवाद्याह सानुजोऽभ्यर्चयन् मुनिम् ॥ ३८ ॥
|
athājagāma bhagavān nāradaḥ sahatumburuḥ|pratyutthāyābhivādyāha sānujo'bhyarcayan munim|| 38 ||
|
1.13.39
|
युधिष्ठिर उवाच ।नाहं वेद गतिं पित्रोः भगवन् क्व गतावितः ।अम्बा वा हतपुत्रार्ता क्व गता च तपस्विनी ॥ ३९ ॥
|
yudhiṣṭhira uvāca|nāhaṃ veda gatiṃ pitroḥ bhagavan kva gatāvitaḥ|ambā vā hataputrārtā kva gatā ca tapasvinī|| 39 ||
|
1.13.40
|
कर्णधार इवापारे भगवान् पारदर्शकः ।अथाबभाषे भगवान् नारदो मुनिसत्तमः ॥ ४० ॥
|
karṇadhāra ivāpāre bhagavān pāradarśakaḥ|athābabhāṣe bhagavān nārado munisattamaḥ|| 40 ||
|
1.13.40
|
नारद उवाच ।मा कञ्चन शुचो राजन् यदीश्वरवशं जगत् ।लोकाः सपाला यस्येमे वहन्ति बलिमीशितुः ।स संयुनक्ति भूतानि स एव वियुनक्ति च ॥ ४० ॥
|
nārada uvāca|mā kañcana śuco rājan yadīśvaravaśaṃ jagat|lokāḥ sapālā yasyeme vahanti balimīśituḥ|sa saṃyunakti bhūtāni sa eva viyunakti ca|| 40 ||
|
1.13.41
|
यथा गावो नसि प्रोताः तन्त्यां बद्धाः स्वदामभिः ।वाक्तन्त्यां नामभिर्बद्धा वहन्ति बलिमीशितुः ॥ ४१ ॥
|
yathā gāvo nasi protāḥ tantyāṃ baddhāḥ svadāmabhiḥ|vāktantyāṃ nāmabhirbaddhā vahanti balimīśituḥ|| 41 ||
|
1.13.42
|
यथा क्रीडोपस्कराणां संयोगविगमाविह ।इच्छया क्रीडितुः स्यातां तथैवेशेच्छया नृणाम् ॥ ४२ ॥
|
yathā krīḍopaskarāṇāṃ saṃyogavigamāviha|icchayā krīḍituḥ syātāṃ tathaiveśecchayā nṛṇām|| 42 ||
|
1.13.43
|
यन्मन्यसे ध्रुवं लोकं अध्रुवं वा न चोभयम् ।सर्वथा न हि शोच्यास्ते स्नेहात् अन्यत्र मोहजात् ॥ ४३ ॥
|
yanmanyase dhruvaṃ lokaṃ adhruvaṃ vā na cobhayam|sarvathā na hi śocyāste snehāt anyatra mohajāt|| 43 ||
|
1.13.44
|
तस्माज्जह्यङ्ग वैक्लव्यं अज्ञानकृतमात्मनः ।कथं त्वनाथाः कृपणा वर्तेरंस्ते च मां विना ॥ ४४ ॥
|
tasmājjahyaṅga vaiklavyaṃ ajñānakṛtamātmanaḥ|kathaṃ tvanāthāḥ kṛpaṇā varteraṃste ca māṃ vinā|| 44 ||
|
1.13.45
|
कालकर्म गुणाधीनो देहोऽयं पाञ्चभौतिकः ।कथमन्यांस्तु गोपायेत् सर्पग्रस्तो यथा परम् ॥ ४५ ॥
|
kālakarma guṇādhīno deho'yaṃ pāñcabhautikaḥ|kathamanyāṃstu gopāyet sarpagrasto yathā param|| 45 ||
|
1.13.46
|
अहस्तानि सहस्तानां अपदानि चतुष्पदाम् ।फल्गूनि तत्र महतां जीवो जीवस्य जीवनम् ॥ ४६ ॥
|
ahastāni sahastānāṃ apadāni catuṣpadām|phalgūni tatra mahatāṃ jīvo jīvasya jīvanam|| 46 ||
|
1.13.47
|
तदिदं भगवान् राजन् एक आत्मात्मनां स्वदृक् ।अन्तरोऽनन्तरो भाति पश्य तं माययोरुधा ॥ ४७ ॥
|
tadidaṃ bhagavān rājan eka ātmātmanāṃ svadṛk|antaro'nantaro bhāti paśya taṃ māyayorudhā|| 47 ||
|
1.13.48
|
सोऽयमद्य महाराज भगवान् भूतभावनः ।कालरूपोऽवतीर्णोऽस्यां अभावाय सुरद्विषाम् ॥ ४८ ॥
|
so'yamadya mahārāja bhagavān bhūtabhāvanaḥ|kālarūpo'vatīrṇo'syāṃ abhāvāya suradviṣām|| 48 ||
|
1.13.49
|
निष्पादितं देवकृत्यं अवशेषं प्रतीक्षते ।तावद् यूयं अवेक्षध्वं भवेद् यावदिहेश्वरः ॥ ४९ ॥
|
niṣpāditaṃ devakṛtyaṃ avaśeṣaṃ pratīkṣate|tāvad yūyaṃ avekṣadhvaṃ bhaved yāvadiheśvaraḥ|| 49 ||
|
1.13.50
|
धृतराष्ट्रः सह भ्रात्रा गान्धार्या च स्वभार्यया ।दक्षिणेन हिमवत ऋषीणां आश्रमं गतः ॥ ५० ॥
|
dhṛtarāṣṭraḥ saha bhrātrā gāndhāryā ca svabhāryayā|dakṣiṇena himavata ṛṣīṇāṃ āśramaṃ gataḥ|| 50 ||
|
1.13.51
|
स्रोतोभिः सप्तभिर्या वै स्वर्धुनी सप्तधा व्यधात् ।सप्तानां प्रीतये नाना सप्तस्रोतः प्रचक्षते ॥ ५१ ॥
|
srotobhiḥ saptabhiryā vai svardhunī saptadhā vyadhāt|saptānāṃ prītaye nānā saptasrotaḥ pracakṣate|| 51 ||
|
1.13.52
|
स्नात्वानुसवनं तस्मिन् हुत्वा चाग्नीन्यथाविधि ।अब्भक्ष उपशान्तात्मा स आस्ते विगतैषणः ॥ ५२ ॥
|
snātvānusavanaṃ tasmin hutvā cāgnīnyathāvidhi|abbhakṣa upaśāntātmā sa āste vigataiṣaṇaḥ|| 52 ||
|
1.13.53
|
जितासनो जितश्वासः प्रत्याहृतषडिन्द्रियः ।हरिभावनया ध्वस्तः अजःसत्त्वतमोमलः ॥ ५३ ॥
|
jitāsano jitaśvāsaḥ pratyāhṛtaṣaḍindriyaḥ|haribhāvanayā dhvastaḥ ajaḥsattvatamomalaḥ|| 53 ||
|
1.13.54
|
विज्ञानात्मनि संयोज्य क्षेत्रज्ञे प्रविलाप्य तम् ।ब्रह्मण्यात्मानमाधारे घटाम्बरमिवाम्बरे ॥ ५४ ॥
|
vijñānātmani saṃyojya kṣetrajñe pravilāpya tam|brahmaṇyātmānamādhāre ghaṭāmbaramivāmbare|| 54 ||
|
1.13.55
|
ध्वस्तमायागुणोदर्को निरुद्धकरणाशयः ।निवर्तिताखिलाहार आस्ते स्थाणुरिवाचलः ।तस्यान्तरायो मैवाभूः सन्न्यस्ताखिलकर्मणः ॥ ५५ ॥
|
dhvastamāyāguṇodarko niruddhakaraṇāśayaḥ|nivartitākhilāhāra āste sthāṇurivācalaḥ|tasyāntarāyo maivābhūḥ sannyastākhilakarmaṇaḥ|| 55 ||
|
1.13.56
|
स वा अद्यतनाद् राजन् परतः पञ्चमेऽहनि ।कलेवरं हास्यति स्वं तच्च भस्मीभविष्यति ॥ ५६ ॥
|
sa vā adyatanād rājan parataḥ pañcame'hani|kalevaraṃ hāsyati svaṃ tacca bhasmībhaviṣyati|| 56 ||
|
1.13.57
|
दह्यमानेऽग्निभिर्देहे पत्युः पत्नी सहोटजे ।बहिः स्थिता पतिं साध्वी तमग्निमनु वेक्ष्यति ॥ ५७ ॥
|
dahyamāne'gnibhirdehe patyuḥ patnī sahoṭaje|bahiḥ sthitā patiṃ sādhvī tamagnimanu vekṣyati|| 57 ||
|
1.13.58
|
विदुरस्तु तदाश्चर्यं निशाम्य कुरुनन्दन ।हर्षशोकयुतस्तस्माद् गन्ता तीर्थनिषेवकः ॥ ५८ ॥
|
vidurastu tadāścaryaṃ niśāmya kurunandana|harṣaśokayutastasmād gantā tīrthaniṣevakaḥ|| 58 ||
|
1.13.59
|
इत्युक्त्वाथारुहत् स्वर्गं नारदः सहतुम्बुरुः ।युधिष्ठिरो वचस्तस्य हृदि कृत्वाजहाच्छुचः ॥ ५९ ॥
|
ityuktvāthāruhat svargaṃ nāradaḥ sahatumburuḥ|yudhiṣṭhiro vacastasya hṛdi kṛtvājahācchucaḥ|| 59 ||
|
1.13.13
|
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां ।प्रथमस्कन्धे नैमिषीयोपाख्याने त्रयोदशोऽध्यायः ॥ १३ ॥
|
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ|prathamaskandhe naimiṣīyopākhyāne trayodaśo'dhyāyaḥ|| 13 ||
|
1.14.1
|
सूत उवाच ।सम्प्रस्थिते द्वारकायां जिष्णौ बन्धुदिदृक्षया ।ज्ञातुं च पुण्यश्लोकस्य कृष्णस्य च विचेष्टितम् ॥ १ ॥
|
sūta uvāca|samprasthite dvārakāyāṃ jiṣṇau bandhudidṛkṣayā|jñātuṃ ca puṇyaślokasya kṛṣṇasya ca viceṣṭitam|| 1 ||
|
1.14.2
|
व्यतीताः कतिचिन्मासाः तदा नायात् ततोऽर्जुनः ।ददर्श घोररूपाणि निमित्तानि कुरूद्वहः ॥ २ ॥
|
vyatītāḥ katicinmāsāḥ tadā nāyāt tato'rjunaḥ|dadarśa ghorarūpāṇi nimittāni kurūdvahaḥ|| 2 ||
|
1.14.3
|
कालस्य च गतिं रौद्रां विपर्यस्तर्तुधर्मिणः ।पापीयसीं नृणां वार्तां क्रोधलोभानृतात्मनाम् ॥ ३ ॥
|
kālasya ca gatiṃ raudrāṃ viparyastartudharmiṇaḥ|pāpīyasīṃ nṛṇāṃ vārtāṃ krodhalobhānṛtātmanām|| 3 ||
|
1.14.4
|
जिह्मप्रायं व्यवहृतं शाठ्यमिश्रं च सौहृदम् ।पितृमातृसुहृद्भ्रातृ दम्पतीनां च कल्कनम् ॥ ४ ॥
|
jihmaprāyaṃ vyavahṛtaṃ śāṭhyamiśraṃ ca sauhṛdam|pitṛmātṛsuhṛdbhrātṛ dampatīnāṃ ca kalkanam|| 4 ||
|
1.14.5
|
निमित्तान्यत्यरिष्टानि काले तु अनुगते नृणाम् ।लोभादि अधर्मप्रकृतिं दृष्ट्वोवाचानुजं नृपः ॥ ५ ॥
|
nimittānyatyariṣṭāni kāle tu anugate nṛṇām|lobhādi adharmaprakṛtiṃ dṛṣṭvovācānujaṃ nṛpaḥ|| 5 ||
|
1.14.6
|
युधिष्ठिर उवाच ।सम्प्रेषितो द्वारकायां जिष्णुर्बन्धु दिदृक्षया ।ज्ञातुं च पुण्यश्लोकस्य कृष्णस्य च विचेष्टितम् ॥ ६ ॥
|
yudhiṣṭhira uvāca|sampreṣito dvārakāyāṃ jiṣṇurbandhu didṛkṣayā|jñātuṃ ca puṇyaślokasya kṛṣṇasya ca viceṣṭitam|| 6 ||
|
1.14.7
|
गताः सप्ताधुना मासा भीमसेन तवानुजः ।नायाति कस्य वा हेतोः नाहं वेदेदमञ्जसा ॥ ७ ॥
|
gatāḥ saptādhunā māsā bhīmasena tavānujaḥ|nāyāti kasya vā hetoḥ nāhaṃ vededamañjasā|| 7 ||
|
1.14.8
|
अपि देवर्षिणाऽदिष्टः स कालोऽयमुपस्थितः ।यदाऽत्मनोऽङ्गमाक्रीडं भगवान् उत्सिसृक्षति ॥ ८ ॥
|
api devarṣiṇā'diṣṭaḥ sa kālo'yamupasthitaḥ|yadā'tmano'ṅgamākrīḍaṃ bhagavān utsisṛkṣati|| 8 ||
|
1.14.9
|
यस्मान्नः सम्पदो राज्यं दाराः प्राणाः कुलं प्रजाः ।आसन् सपत्नविजयो लोकाश्च यदनुग्रहात् ॥ ९ ॥
|
yasmānnaḥ sampado rājyaṃ dārāḥ prāṇāḥ kulaṃ prajāḥ|āsan sapatnavijayo lokāśca yadanugrahāt|| 9 ||
|
1.14.10
|
पश्योत्पातान् नरव्याघ्र दिव्यान् भौमान् सदैहिकान् ।दारुणान्शंसतोऽदूराद् भयं नो बुद्धिमोहनम् ॥ १० ॥
|
paśyotpātān naravyāghra divyān bhaumān sadaihikān|dāruṇānśaṃsato'dūrād bhayaṃ no buddhimohanam|| 10 ||
|
1.14.11
|
ऊर्वक्षिबाहवो मह्यं स्फुरन्त्यङ्ग पुनः पुनः ।वेपथुश्चापि हृदये आरात् दास्यन्ति विप्रियम् ॥ ११ ॥
|
ūrvakṣibāhavo mahyaṃ sphurantyaṅga punaḥ punaḥ|vepathuścāpi hṛdaye ārāt dāsyanti vipriyam|| 11 ||
|
1.14.12
|
शिवैषोद्यन्तं आदित्यं अभिरौति अनलानना ।मामङ्ग सारमेयोऽयं अभिरेभत्यभीरुवत् ॥ १२ ॥
|
śivaiṣodyantaṃ ādityaṃ abhirauti analānanā|māmaṅga sārameyo'yaṃ abhirebhatyabhīruvat|| 12 ||
|
1.14.13
|
शस्ताः कुर्वन्ति मां सव्यं दक्षिणं पशवोऽपरे ।वाहांश्च पुरुषव्याघ्र लक्षये रुदतो मम ॥ १३ ॥
|
śastāḥ kurvanti māṃ savyaṃ dakṣiṇaṃ paśavo'pare|vāhāṃśca puruṣavyāghra lakṣaye rudato mama|| 13 ||
|
1.14.14
|
मृत्युदूतः कपोतोऽयं उलूकः कम्पयन् मनः ।प्रत्युलूकश्च कुह्वानैः अनिद्रौ शून्यमिच्छतः ॥ १४ ॥
|
mṛtyudūtaḥ kapoto'yaṃ ulūkaḥ kampayan manaḥ|pratyulūkaśca kuhvānaiḥ anidrau śūnyamicchataḥ|| 14 ||
|
1.14.15
|
धूम्रा दिशः परिधयः कम्पते भूः सहाद्रिभिः ।निर्घातश्च महांस्तात साकं च स्तनयित्नुभिः ॥ १५ ॥
|
dhūmrā diśaḥ paridhayaḥ kampate bhūḥ sahādribhiḥ|nirghātaśca mahāṃstāta sākaṃ ca stanayitnubhiḥ|| 15 ||
|
1.14.16
|
वायुर्वाति खरस्पर्शो रजसा विसृजंस्तमः ।असृग् वर्षन्ति जलदा बीभत्सं इव सर्वतः ॥ १६ ॥
|
vāyurvāti kharasparśo rajasā visṛjaṃstamaḥ|asṛg varṣanti jaladā bībhatsaṃ iva sarvataḥ|| 16 ||
|
1.14.17
|
सूर्यं हतप्रभं पश्य ग्रहमर्दं मिथो दिवि ।ससङ्कुलैर्भूतगणैः ज्वलिते इव रोदसी ॥ १७ ॥
|
sūryaṃ hataprabhaṃ paśya grahamardaṃ mitho divi|sasaṅkulairbhūtagaṇaiḥ jvalite iva rodasī|| 17 ||
|
1.14.18
|
नद्यो नदाश्च क्षुभिताः सरांसि च मनांसि च ।न ज्वलत्यग्निराज्येन कालोऽयं किं विधास्यति ॥ १८ ॥
|
nadyo nadāśca kṣubhitāḥ sarāṃsi ca manāṃsi ca|na jvalatyagnirājyena kālo'yaṃ kiṃ vidhāsyati|| 18 ||
|
1.14.19
|
न पिबन्ति स्तनं वत्सा न दुह्यन्ति च मातरः ।रुदन्त्यश्रुमुखा गावो न हृष्यन्ति ऋषभा व्रजे ॥ १९ ॥
|
na pibanti stanaṃ vatsā na duhyanti ca mātaraḥ|rudantyaśrumukhā gāvo na hṛṣyanti ṛṣabhā vraje|| 19 ||
|
1.14.20
|
दैवतानि रुदन्तीव स्विद्यन्ति ह्युच्चलन्ति च ।इमे जनपदा ग्रामाः पुरोद्यानाकराश्रमाः ।भ्रष्टश्रियो निरानन्दाः किमघं दर्शयन्ति नः ॥ २० ॥
|
daivatāni rudantīva svidyanti hyuccalanti ca|ime janapadā grāmāḥ purodyānākarāśramāḥ|bhraṣṭaśriyo nirānandāḥ kimaghaṃ darśayanti naḥ|| 20 ||
|
1.14.21
|
मन्य एतैर्महोत्पातैः नूनं भगवतः पदैः ।अनन्यपुरुषश्रीभिः हीना भूर्हतसौभगा ॥ २१ ॥
|
manya etairmahotpātaiḥ nūnaṃ bhagavataḥ padaiḥ|ananyapuruṣaśrībhiḥ hīnā bhūrhatasaubhagā|| 21 ||
|
1.14.22
|
इति चिन्तयतस्तस्य दृष्टारिष्टेन चेतसा ।राज्ञः प्रत्यागमद् ब्रह्मन् यदुपुर्याः कपिध्वजः ॥ २२ ॥
|
iti cintayatastasya dṛṣṭāriṣṭena cetasā|rājñaḥ pratyāgamad brahman yadupuryāḥ kapidhvajaḥ|| 22 ||
|
1.14.23
|
तं पादयोः निपतितं अयथापूर्वमातुरम् ।अधोवदनं अब्बिन्दून् सृजन्तं नयनाब्जयोः ॥ २३ ॥
|
taṃ pādayoḥ nipatitaṃ ayathāpūrvamāturam|adhovadanaṃ abbindūn sṛjantaṃ nayanābjayoḥ|| 23 ||
|
1.14.24
|
विलोक्य उद्विग्नहृदयो विच्छायं अनुजं नृपः ।पृच्छति स्म सुहृत् मध्ये संस्मरन् नारदेरितम् ॥ २४ ॥
|
vilokya udvignahṛdayo vicchāyaṃ anujaṃ nṛpaḥ|pṛcchati sma suhṛt madhye saṃsmaran nāraderitam|| 24 ||
|
1.14.25
|
युधिष्ठिर उवाच ।कच्चिदानर्तपुर्यां नः स्वजनाः सुखमासते ।मधुभोजदशार्हार्ह सात्वतान्धकवृष्णयः ॥ २५ ॥
|
yudhiṣṭhira uvāca|kaccidānartapuryāṃ naḥ svajanāḥ sukhamāsate|madhubhojadaśārhārha sātvatāndhakavṛṣṇayaḥ|| 25 ||
|
1.14.26
|
शूरो मातामहः कच्चित् स्वस्त्यास्ते वाथ मारिषः ।मातुलः सानुजः कच्चित् कुशल्यानकदुन्दुभिः ॥ २६ ॥
|
śūro mātāmahaḥ kaccit svastyāste vātha māriṣaḥ|mātulaḥ sānujaḥ kaccit kuśalyānakadundubhiḥ|| 26 ||
|
1.14.27
|
सप्त स्वसारस्तत्पत्न्यो मातुलान्यः सहात्मजाः ।आसते सस्नुषाः क्षेमं देवकीप्रमुखाः स्वयम् ॥ २७ ॥
|
sapta svasārastatpatnyo mātulānyaḥ sahātmajāḥ|āsate sasnuṣāḥ kṣemaṃ devakīpramukhāḥ svayam|| 27 ||
|
1.14.28
|
कच्चित् राजाऽहुको जीवति असत्पुत्रोऽस्य चानुजः ।हृदीकः ससुतोऽक्रूरो जयन्तगदसारणाः ॥ २८ ॥
|
kaccit rājā'huko jīvati asatputro'sya cānujaḥ|hṛdīkaḥ sasuto'krūro jayantagadasāraṇāḥ|| 28 ||
|
1.14.29
|
आसते कुशलं कच्चित् ये च शत्रुजिदादयः ।कच्चिदास्ते सुखं रामो भगवान् सात्वतां प्रभुः ॥ २९ ॥
|
āsate kuśalaṃ kaccit ye ca śatrujidādayaḥ|kaccidāste sukhaṃ rāmo bhagavān sātvatāṃ prabhuḥ|| 29 ||
|
1.14.30
|
प्रद्युम्नः सर्ववृष्णीनां सुखमास्ते महारथः ।गम्भीररयोऽनिरुद्धो वर्धते भगवानुत ॥ ३० ॥
|
pradyumnaḥ sarvavṛṣṇīnāṃ sukhamāste mahārathaḥ|gambhīrarayo'niruddho vardhate bhagavānuta|| 30 ||
|
1.14.31
|
सुषेणश्चारुदेष्णश्च साम्बो जाम्बवतीसुतः ।अन्ये च कार्ष्णिप्रवराः सपुत्रा ऋषभादयः ॥ ३१ ॥
|
suṣeṇaścārudeṣṇaśca sāmbo jāmbavatīsutaḥ|anye ca kārṣṇipravarāḥ saputrā ṛṣabhādayaḥ|| 31 ||
|
1.14.32
|
तथैवानुचराः शौरेः श्रुतदेवोद्धवादयः ।सुनन्दनन्दशीर्षण्या ये चान्ये सात्वतर्षभाः ॥ ३२ ॥
|
tathaivānucarāḥ śaureḥ śrutadevoddhavādayaḥ|sunandanandaśīrṣaṇyā ye cānye sātvatarṣabhāḥ|| 32 ||
|
1.14.33
|
अपि स्वस्त्यासते सर्वे रामकृष्ण भुजाश्रयाः ।अपि स्मरन्ति कुशलं अस्माकं बद्धसौहृदाः ॥ ३३ ॥
|
api svastyāsate sarve rāmakṛṣṇa bhujāśrayāḥ|api smaranti kuśalaṃ asmākaṃ baddhasauhṛdāḥ|| 33 ||
|
1.14.34
|
भगवानपि गोविन्दो ब्रह्मण्यो भक्तवत्सलः ।कच्चित्पुरे सुधर्मायां सुखमास्ते सुहृद्वृतः ॥ ३४ ॥
|
bhagavānapi govindo brahmaṇyo bhaktavatsalaḥ|kaccitpure sudharmāyāṃ sukhamāste suhṛdvṛtaḥ|| 34 ||
|
1.14.35
|
मङ्गलाय च लोकानां क्षेमाय च भवाय च ।आस्ते यदुकुलाम्भोधौ आद्योऽनन्तसखः पुमान् ॥ ३५ ॥
|
maṅgalāya ca lokānāṃ kṣemāya ca bhavāya ca|āste yadukulāmbhodhau ādyo'nantasakhaḥ pumān|| 35 ||
|
1.14.36
|
यद्बाहुदण्डगुप्तायां स्वपुर्यां यदवोऽर्चिताः ।क्रीडन्ति परमानन्दं महापौरुषिका इव ॥ ३६ ॥
|
yadbāhudaṇḍaguptāyāṃ svapuryāṃ yadavo'rcitāḥ|krīḍanti paramānandaṃ mahāpauruṣikā iva|| 36 ||
|
1.14.37
|
यत् पादशुश्रूषणमुख्य कर्मणा ।सत्यादयो द्व्यष्टसहस्रयोषितः ।निर्जित्य सङ्ख्ये त्रिदशांस्तदाशिषो ।हरन्ति वज्रायुधवल्लभोचिताः ॥ ३७ ॥
|
yat pādaśuśrūṣaṇamukhya karmaṇā|satyādayo dvyaṣṭasahasrayoṣitaḥ|nirjitya saṅkhye tridaśāṃstadāśiṣo|haranti vajrāyudhavallabhocitāḥ|| 37 ||
|
1.14.38
|
यद्बाहुदण्डाभ्युदयानुजीविनो ।यदुप्रवीरा ह्यकुतोभया मुहुः ।अधिक्रमन्त्यङ्घ्रिभिराहृतां बलात् ।सभां सुधर्मां सुरसत्तमोचिताम् ॥ ३८ ॥
|
yadbāhudaṇḍābhyudayānujīvino|yadupravīrā hyakutobhayā muhuḥ|adhikramantyaṅghribhirāhṛtāṃ balāt|sabhāṃ sudharmāṃ surasattamocitām|| 38 ||
|
1.14.39
|
कच्चित्तेऽनामयं तात भ्रष्टतेजा विभासि मे ।अलब्धमानोऽवज्ञातः किं वा तात चिरोषितः ॥ ३९ ॥
|
kaccitte'nāmayaṃ tāta bhraṣṭatejā vibhāsi me|alabdhamāno'vajñātaḥ kiṃ vā tāta ciroṣitaḥ|| 39 ||
|
1.14.40
|
कच्चित् नाभिहतोऽभावैः शब्दादिभिरमङ्गलैः ।न दत्तमुक्तमर्थिभ्य आशया यत्प्रतिश्रुतम् ॥ ४० ॥
|
kaccit nābhihato'bhāvaiḥ śabdādibhiramaṅgalaiḥ|na dattamuktamarthibhya āśayā yatpratiśrutam|| 40 ||
|
1.14.41
|
कच्चित्त्वं ब्राह्मणं बालं गां वृद्धं रोगिणं स्त्रियम् ।शरणोपसृतं सत्त्वं नात्याक्षीः शरणप्रदः ॥ ४१ ॥
|
kaccittvaṃ brāhmaṇaṃ bālaṃ gāṃ vṛddhaṃ rogiṇaṃ striyam|śaraṇopasṛtaṃ sattvaṃ nātyākṣīḥ śaraṇapradaḥ|| 41 ||
|
1.14.42
|
कच्चित्त्वं नागमोऽगम्यां गम्यां वासत्कृतां स्त्रियम् ।पराजितो वाथ भवान् नोत्तमैर्नासमैः पथि ॥ ४२ ॥
|
kaccittvaṃ nāgamo'gamyāṃ gamyāṃ vāsatkṛtāṃ striyam|parājito vātha bhavān nottamairnāsamaiḥ pathi|| 42 ||
|
1.14.43
|
अपि स्वित्पर्यभुङ्क्थास्त्वं सम्भोज्यान् वृद्धबालकान् ।जुगुप्सितं कर्म किञ्चित् कृतवान्न यदक्षमम् ॥ ४३ ॥
|
api svitparyabhuṅkthāstvaṃ sambhojyān vṛddhabālakān|jugupsitaṃ karma kiñcit kṛtavānna yadakṣamam|| 43 ||
|
1.14.44
|
कच्चित्प्रेष्ठतमेनाथ हृदयेनात्मबन्धुना ।शून्योऽस्मि रहितो नित्यं मन्यसे तेऽन्यथा न रुक् ॥ ४४ ॥
|
kaccitpreṣṭhatamenātha hṛdayenātmabandhunā|śūnyo'smi rahito nityaṃ manyase te'nyathā na ruk|| 44 ||
|
1.14.14
|
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां ।प्रथमस्कन्धे युधिष्टिरवितर्को नाम चतुर्दशोऽध्यायः ॥ १४ ॥
|
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ|prathamaskandhe yudhiṣṭiravitarko nāma caturdaśo'dhyāyaḥ|| 14 ||
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.